Wysokość wynagrodzenia ustalanego pomiędzy stronami umowy o pracę może być weryfikowana i kwestionowana przez ZUS, jeżeli skutkuje prawem do niewspółmiernie wysokich świadczeń – m.in. zasiłku chorobowego i macierzyńskiego. Tak wynika z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 29 listopada 2017 r. (vide: sygn. P 9/15).

Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się w sprawie o wypłatę zasiłku z ubezpieczenia chorobowego. Podstawa tego świadczenia została ustalona na podstawie zawyżonego - zdaniem ZUS - wynagrodzenia, od którego na krótko przed wypłatą zasiłku opłacono składki na ubezpieczenia społeczne.

TK wskazał, że wynagrodzenie powinno odpowiadać kryteriom wskazanym w art. 78 § 1 Kodeksu pracy, czyli rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym do jej wykonywania, a także uwzględniać ilość i jakość świadczonej pracy. Strony umowy o pracę nie mogą ustalać jego wysokości na poziomie nieadekwatnym do kwalifikacji pracownika, jego wykształcenia i zawodowego doświadczenia. Wynagrodzenie nie powinno także być ustalane w oderwaniu od ogólnej ekonomicznej sytuacji pracodawcy a także wynagrodzeń innych pracowników zatrudnionych na podobnych stanowiskach. Jeżeli wynagrodzenie jest ustalone w sposób nieprawidłowy, ZUS może je zakwestionować.

ZUS może uznać ustalone pomiędzy stronami wynagrodzenie jako nieadekwatnie wysokie, m.in. w sytuacji gdy:

• nie odpowiada kwalifikacjom i doświadczeniu pracowników,
• jest ustalone w oderwaniu od rynkowych realiów w zakresie wynagradzania pracowników,
• jest rażąco wysokie w porównaniu do pozostałych osób zatrudnionych w firmie,
• jego wypłaty nie uzasadnia sytuacja finansowa firmy,
• skutkuje wypłatą wysokich świadczeń (najpierw zasiłku chorobowego a potem - macierzyńskiego), nieadekwatnych do okresu zatrudnienia pracownika.

TK podkreślił, że ustalanie przez ZUS właściwej podstawy wymiaru składek ma charakter wyjątkowy i następuje tylko wówczas, gdy kwota wynagrodzenia wynikająca z umowy o pracę budzi wątpliwości.

Ostateczna decyzja organu w tym zakresie podlega kontroli sądowej. Orzeczenie TK ostatecznie potwierdza prawo ZUS do kwestionowania podstawy wymiaru składek pracowników.

Jeżeli decyzja ZUS jest niesłuszna, jedyną drogą jej zakwestionowania jest droga sądowa.

Mimo wszystko ZUS coraz częściej korzysta z przysługujących mu uprawnień również w sytuacji, w której wynagrodzenie zostało ustalone w sposób całkowicie zasadny i prawidłowy a tym samym nie ma żadnych przesłanek do jego kwestionowania. 

ZUSiK.pl