Stan faktyczny i stanowisko SN

W wyniku przeprowadzonej kontroli ZUS wydał decyzję, w której stwierdził, że hurtownia X będąca spółką cywilną, jest podmiotem pełniącym funkcję płatnika składek wobec własnych dwóch pracowników, jednocześnie zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych przez bliźniaczą Hurtownię „Y”, również spółkę cywilną (ta sama siedziba, skład wspólników, wykonujących pracę w ramach tych umów na rzecz własnego pracodawcy.

W związku z tym płatnik powinien wykazać podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, FP i FGŚP w wysokościach uwzględniających należności ze stosunku pracy oraz umów

zlecenia zawartych pomiędzy spółką „Y” a zainteresowanymi pracownikami spółki „X”.

Spółka „X” zaskarżyła decyzję ZUS.

Sąd Okręgowy zmienił tę decyzję, uznając, że spółka jednak nie jest płatnikiem składek z tych zleceń.

Podstawą uzasadnienia było zakwestionowanie faktu wykonywania pracy na rzecz spółki - pracodawcy. Tłumaczono, iż obie hurtownie miały ten sam profil działalności, a więc czynności wykonywane w ramach stosunku pracy i umów zlecenia były podobne, ale zlecenia były realizowane

na rzecz zleceniodawcy.

Inaczej ocenił sprawę Sąd Apelacyjny, do którego odwołał się ZUS. Sąd potwierdził, że zainteresowani wykonując pracę w ramach zawartej umowy zlecenia, świadczyli usługi na rzecz swojego pracodawcy. Zachodziła bowiem „tożsamość podmiotowa między wspólnikami obu umów spółek cywilnych”. Wyprowadzono wywód, iż pracodawcą nie jest spółka, lecz jej wspólnicy, bo każdy z nich ma statut przedsiębiorcy. Zatem to z tytułu zatrudniania pracowników każdy ze wspólników ponosi odpowiedzialność związaną z odprowadzaniem składek.

Każdy z pracowników był zatrudniony przez jednego z przedsiębiorców i wykonywał prace objęte umowami o pracę, także na rzecz jednego i drugiego przedsiębiorcy w ramach pracy świadczonej na podstawie umów zlecenia. A skoro w obu firmach chodziło o te same osoby, dochody ze zlecenia powinny być oskładkowane w ramach stosunku pracy.

Sąd Najwyższy, do którego trafiła sprawa, zakwestionował w części uzasadnienie Sądu Apelacyjnego w zakresie „tożsamości podmiotowej” i uznał, że to spółka cywilna jest pracodawcą w stosunku do pracowników, a tym samym jest płatnikiem składek, a nie jej poszczególni wspólnicy. Sąd wyjaśnił również, że przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracownika w rozumieniu ustawy systemowej jest to, że będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z danym pracodawcą świadczy jednocześnie na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej, zawartej z nim lub inną osobą.

W takiej sytuacji skutkiem uznania za pracownika osoby wskazanej w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej jest objęcie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi, chorobowym i wypadkowym tak jak pracownika.

Sąd ocenił, że sposób i zakres współpracy między obiema spółkami potwierdzają, że osoby zatrudnione jako zleceniobiorcy faktycznie przyczyniały się do osiągania korzyści gospodarczych przez spółkę będącą ich pracodawcą (np. pomagały wypracować poziom sprzedaży, dzięki któremu spółka ta uzyskiwała premie od kontrahentów).

Ostatecznie SN stwierdził, że to pracodawca powinien rozliczyć w zakresie składek ZUS cały przychód, tj. z etatu i ze zlecenia.

Wnioski dla pracodawcy

Pracodawca musi zachować szczególną uwagę w sytuacji, kiedy podejmuje współpracę z kontrahentem lub zamawia usługę od zewnętrznej firmy, a jego pracownik – jako zleceniobiorca zaangażowany przez obcego przedsiębiorę – wykonuje dla macierzystego zakładu tę pracę. W praktyce nie zawsze jest to możliwe do wykrycia, a wtedy w razie kontroli, ZUS może obciążyć składkami pracodawcę.

Sąd Najwyższy zauważył, że pracodawca, do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne może mieć trudności nie tylko w samym rozpoznaniu swojego udziału jako płatnika składek, ale także w pozyskiwaniu wiedzy o wysokości przychodu pracownika z tytułu umowy cywilnoprawnej zawartej z osobą trzecią. Sąd wyjaśnił, że w takich sytuacjach pracodawca ma prawo domagania się tego rodzaju informacji przede wszystkim od samego pracownika w ramach trójstronnego stosunku ubezpieczeń społecznych łączącego ubezpieczonego, płatnika składek oraz ZUS.

Serwis ZUSiK.pl na podstawie MP Infor nr 24 z 15/12/2014