Zgodnie z obowiązującym orzecznictwem Sądu Najwyższego pracodawca zatrudniający  pracowników w innym wymiarze czasu pracy niż pełny, a wykonujących prace o szczególnym charakterze, ma obowiązek opłacania za nich składki na Fundusz Emerytur Pomostowych (FEP). W sytuacji, kiedy pracownik sporadycznie wykonuje prace o szczególnym charakterze, składka na FEP nie jest należna, ale pod pewnymi warunkami, tj. gdy prace te nie zaliczają się do jego podstawowych obowiązków wynikających z umowy o pracę oraz z zakresu obowiązków, jeśli pracownik ten nie został ujęty w ewidencji osób zatrudnionych przy pracach o szczególnym charakterze, a stanowisko, na którym jest zatrudniony, nie figuruje w wykazie stanowisk, na których są wykonywane takie prace.

Składka na Fundusz Emerytur Pomostowych jest należna za pracowników, którzy spełniają łącznie następujące warunki:

● urodzili się po 31 grudnia 1948 r.,

● wykonują prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Szczegółowy wykaz prac jest zamieszczony w załączniku nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. Obowiązek opłacania składek na FEP powstaje z dniem rozpoczęcia wykonywania przez pracownika pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a ustaje z dniem zaprzestania wykonywania tych prac.

Dotychczas poważne wątpliwości budziła kwestia opłacania składek za pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, którzy wykonują prace „szczególne”. ZUS wskazywał na obowiązek opłacania składki na FEP za każdego pracownika wykonującego prace „szczególne”, niezależnie od wymiaru czasu pracy, na który został zatrudniony. Z kolei sądy rozstrzygające spory z ZUS wydawały rozbieżne wyroki i nie wykształciła się w tym zakresie jednoznaczna wykładnia przepisów.

Sąd Najwyższy, w celu ostatecznego rozstrzygnięcia powyższych wątpliwości, podjął uchwałę, zgodnie z którą pracodawca jest zobowiązany odprowadzać składki na Fundusz Emerytur Pomostowych także za pracownika, który wykonując pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnych charakterze jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy - uchwała SN z 28 września 2016 r., III UZP 10/16.

W sytuacji w której pracownik, wykonuje prace w warunkach szczególnych sporadycznie, na polecenie pracodawcy, obowiązek opłacania składek na FEP nie jest już taki oczywisty.

Pracownik powinien zostać uznany za osobę wykonującą prace w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych, gdy wykonywanie tego rodzaju prac stanowi jego podstawowy obowiązek, wynikający z umowy o pracę albo z zakresu obowiązków na stanowisku, które zajmuje. Trzeba podkreślić, że w takiej sytuacji pracownik nie musi wykonywać prac szczególnych stale, przez pełny obowiązujący go dobowy wymiar czasu pracy. Może wykonywać również inne, dodatkowe obowiązki. Jeżeli jednak podstawowy zakres jego pracowniczych obowiązków przewiduje tzw. prace szczególne, pracodawca jest zobowiązany opłacać za niego składkę na FEP.

Jeśli natomiast pracownik wykonuje pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze sporadycznie, jako zajęcie dodatkowe lub incydentalnie, tylko w określonych okolicznościach, wówczas należy uznać, że nie jest pracownikiem wykonującym prace „szczególne” w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych, a tym samym składka na FEP nie jest za niego należna – niezależnie od tego, czy jest zatrudniony w pełnym czy w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Kolejnym kryterium, które powinno być stosowane w celu ustalenia, czy istnieje obowiązek opłacania składki na FEP za danego pracownika, jest fakt umieszczenia go (lub nie) w stosownej ewidencji prowadzonej przez pracodawcę. Każdy płatnik zatrudniający pracowników przy pracach „szczególnych” ma obowiązek prowadzić:

● wykaz stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,

● ewidencję pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, za których jest przewidziany obowiązek opłacania składek na FEP.

Umieszczenie stanowiska, na którym pracownik jest zatrudniony, w wymienionym wykazie oraz samego zatrudnionego w ww. ewidencji jest równoznaczne z obowiązkiem opłacania za niego składek na FEP.

Powyższe stanowisko potwierdza także interpretacja indywidualna ZUS z dnia 31 lipca 2014 r. (znak DI/200000/43/899/2014).

Serwis ZUSiK.pl