Najważniejsza zmiana dotyczy kręgu osób, które w przypadku niezaspokojenia świadczeń przez pracodawcę, będą mogli ubiegać się z FGŚP, dot. to m.in. małżonka pracodawcy, jego dzieci własnych czy rodziców, jeżeli z tytułu zatrudnienia podlegają u tego pracodawcy obowiązkowi ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Osoby te były dotychczas wyłączone z tej ochrony. Ponadto pracownicy niewypłacalnego pracodawcy będą uprawnieni do wnioskowania o wypłatę ekwiwalentu za urlop również za rok bezpośrednio poprzedzający rok ustania zatrudnienia. Wydłużono też z 9 do 12 miesięcy okres między rozwiązaniem stosunku pracy a datą niewypłacalności pracodawcy, w którym pracownicy mogą wystąpić do FGŚP o wypłatę świadczeń niezrealizowanych przez pracodawcę.
Zmiany w ww. zakresie wprowadziła ustawa z 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Nowe regulacje wprowadzone do ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy mają na celu przyspieszenie udzielania pomocy finansowej pracownikom niewypłacalnego pracodawcy. Zostały one m.in. dostosowane do przepisów unijnych, jak również doprecyzowane w zakresie skutecznego domagania się przez zatrudnionych wypłaty niezaspokojonych świadczeń. Ustawa zacznie obowiązywać 5 września 2017 r. Jednak w przypadku zaistnienia niewypłacalności pracodawcy przed tym dniem, zasadniczo należy stosować przepisy dotychczasowe.
W wyniku zmian przepisów określono nowe warunki, których spełnienie oznacza faktyczne zaprzestanie działalności przez pracodawcę, co umożliwia złożenie przez pracowników wniosków o wypłatę przez fundusz zaliczek na poczet ich przyszłych świadczeń. Przed nowelizacją przepisy nie określały tak szczegółowo definicji faktycznego zaprzestania działalności. Datą faktycznego zaprzestania działalności przez pracodawcę jest dzień następujący po upływie co najmniej 2 miesięcy, w którym to okresie spełniał on poniższe warunki.
Nowa definicja pracownika
Ochroną w zakresie roszczeń pracowniczych zostały objęte osoby zatrudnione u pracodawcy, tj. małżonek pracodawcy, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione, rodzice, macocha, ojczym itd. Przed zmianą przepisów były one wyłączone z tej ochrony ze względu na ich ewentualny wpływ na działalność osoby fizycznej prowadzącej własną firmę.
Ochronie tej, według nowych regulacji, nie podlegają pomoce domowe zatrudnione przez osoby fizyczne.
W konsekwencji pracodawca zatrudniający m.in. swojego małożonka, dzieci własne lub rodziców, będzie miał obowiązek naliczenia za te osoby składek na FGŚP.
W wyniku zmian pracownicy będą mogli domagać się wypłaty ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy nie tylko za rok, w którym ustał stosunek pracy, ale również za rok bezpośrednio poprzedzający rok ustania zatrudnienia. Ponadto roszczenie z tytułu ekwiwalentu będzie również podlegać zaspokojeniu, jeżeli ustanie stosunku pracy nastąpiło w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy poprzedzających datę wystąpienia niewypłacalności pracodawcy lub w okresie nie dłuższym niż 4 miesiące następujące po tej dacie.
Łączna kwota świadczenia z tytułu roszczenia dotyczącego ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy nie może przekraczać kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Przekazanie przez fundusz środków na wypłatę świadczeń dla pracowników, a także wypłata świadczeń ze środków funduszu powoduje z mocy prawa przejście na marszałka województwa, działającego w imieniu dysponenta funduszu, roszczenia o zwrot wypłaconych świadczeń wobec pracodawcy. Roszczenie dotyczy także innej osoby zarządzającej majątkiem pracodawcy, w szczególności likwidatora albo członka zarządu (którzy w wyniku zmian zostali wyodrębnieni w grupie podmiotów-dłużników), jak również może być skierowane do masy upadłości.
Jeżeli wypłata świadczeń pracowniczych będzie miała miejsce po śmierci pracodawcy będącego osobą fizyczną, gdy roszczenie FGŚP nie może przejść na zmarłego, nie ma możliwości dochodzenia należności funduszu ani od zmarłego pracodawcy, ani od spadkobierców ze względu na nieuzyskanie tytułu egzekucyjnego.
W przypadku prowadzenia postępowań o wypłatę świadczeń pracowniczych, a także przy dochodzeniu zwrotu wypłaconych świadczeń marszałek województwa, będący dysponentem FGŚP, uzyskał prawo do otrzymania pisemnych informacji i dokumentów od ZUS, organów podatkowych oraz Państwowej Inspekcji Pracy. Dysponent funduszu otrzymał też uprawnienie wglądu do akt sądowych w postępowaniach dotyczących ogłoszenia upadłości pracodawcy, postępowaniach upadłościowych i postępowaniach restrukturyzacyjnych, a także wglądu do akt egzekucyjnych dotyczących postępowań egzekucyjnych prowadzonych przeciwko pracodawcy w zakresie niezbędnym dla prowadzonych postępowań. Według uzasadnienia projektu ustawy nowelizującej zaproponowane rozwiązanie ułatwi podjęcie decyzji w sprawie zasadności wnoszenia powództwa przeciwko zarządom spółek.
Nowelizacja przepisów nałożyła na pracowników wnioskujących do FGŚP o zaliczki na poczet niezaspokojonych świadczeń obowiązek dołączenia informacji lub dokumentów uprawdopodobniających fakt zaprzestania działalności przez pracodawcę, np. oświadczenia o zaprzestaniu wypłaty wynagrodzenia, informacji z ZUS o niezewidencjonowanych składkach na indywidualnym koncie ubezpieczonego. Przed zmianą obowiązek dowodowy spoczywał na pracodawcy, z którym w wielu przypadkach kontakt był utrudniony lub nie było go wcale, a to wydłużało procedurę przyznania i wypłaty zaliczek. Tym samym ze względu na cel wypłaty zaliczki, jakim jest po zmianie przepisów natychmiastowa pomoc poszkodowanym pracownikom, złożone przez nich informacje i dokumenty będą wystarczające do wypłaty części świadczenia. Wysokość zaliczki nie może przekroczyć minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu złożenia wniosku o jej wypłatę. Nowe przepisy w zakresie prawa do zaliczek na poczet świadczeń niezaspokojonych przez pracodawcę należy stosować do pracowników przedsiębiorcy również w sytuacji, gdy faktyczne zaprzestanie przez niego działalności zostało stwierdzone przed wejściem w życie zmian, a zaliczki na poczet roszczeniowych należności zostaną wypłacone po wejściu w życie ustawy nowelizującej.
Ponadto w wyniku zmian określono, że osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą składają wykazy i wnioski o wypłatę świadczeń dla pracowników w siedzibie marszałka województwa właściwej ze względu na adres głównego miejsca prowadzenia działalności przez takiego przedsiębiorcę. Dotychczas w odniesieniu do tej grupy przedsiębiorców była to siedziba, której definicja zasadniczo tych podmiotów nie dotyczy.
ZUSiK.pl