Nie. Regułą jest, że kontrola ZUS nadal jest wszczynana po uprzednim, obligatoryjnym zawiadomieniu o zamiarze jej przeprowadzenia (poza wyjątkami wymienionymi w przepisach).

Prawdą jest natomiast, że od 1 stycznia 2017 r. na organy kontroli, w tym ZUS, został nałożony obowiązek tzw. wstępnej analizy ryzyka. Powinna ona wskazać te podmioty, w których ryzyko naruszenia przepisów jest najwyższe. Zawieranie licznych umów cywilnoprawnych, szczególnie jeżeli nie są od nich opłacane pełne składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, może być czynnikiem, który spowoduje wytypowanie płatnika do kontroli ZUS.

Postępowanie kontrolne ZUS dotyczące podmiotów prowadzących działalność gospodarczą jest uregulowane w przepisach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Zasady kontroli firm określone w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej uległy znaczącym zmianom od 1 stycznia 2017 r.

Obowiązek zawiadomienia o zamiarze przeprowadzenia kontroli nie został w wyniku tych zmian zniesiony (vide: art. 79 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Od momentu dostarczenia przedsiębiorcy (przedsiębiorstwu) zawiadomienia o planowanej kontroli do momentu wszczęcia postępowania nie może minąć mniej niż 7 dni i nie więcej niż 30 dni. Przekroczenie 30-dniowego terminu na wszczęcie czynności kontrolnych wymaga ponownego zawiadomienia płatnika o zamiarze jej przeprowadzenia.

Przepisy przewidują przypadki, w których wcześniejsze zawiadomienie przedsiębiorcy nie jest wymagane. Postępowań prowadzonych przez ZUS mogą w zasadzie dotyczyć tylko dwie sytuacje, tj. gdy:

● przeprowadzenie kontroli jest niezbędne w celu przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia,

● przedsiębiorca nie ma adresu zamieszkania ani adresu siedziby albo doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione.

Uzasadnienie przyczyny braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli umieszcza się w książce kontroli i protokole kontroli. Taka procedura jest jednak stosowana przez ZUS incydentalnie, co do zasady bowiem organ ten zawsze zawiadamia o zamiarze wszczęcia kontroli.

Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli ZUS

Obowiązująca od 1 stycznia 2017 r. nowelizacja ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nakazuje organom kontroli (w tym ZUS) planowanie i przeprowadzanie kontroli po uprzednim dokonaniu analizy prawdopodobieństwa naruszenia prawa w ramach wykonywania działalności gospodarczej (tzw. wstępna analiza ryzyka). Może ona wskazać podmioty, w których ryzyko naruszenia przepisów jest największe. Wymóg przeprowadzenia analizy ryzyka nie ma zastosowania do kontroli m.in. w przypadku, gdy ZUS poweźmie uzasadnione podejrzenie naruszenia prawnego zakazu lub niedopełnienia prawnego obowiązku w związku z działalnością gospodarczą płatnika.

Praktyka wskazuje, że płatnicy zawierający dużą liczbę umów cywilnoprawnych, szczególnie jeżeli są to umowy nieoskładkowane (umowy o dzieło) czy oskładkowane częściowo, tylko na ubezpieczenie zdrowotne (umowy zlecenia), mogą być typowani do kontroli w pierwszej kolejności. ZUS od pewnego czasu ze szczególną uwagą bada m.in., czy istnieją podstawy do wyłączenia obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu umów cywilnoprawnych albo czy w miejsce oskładkowanych umów zlecenia płatnik nie zawiera, w sposób nieuprawniony, nieoskładkowanych umów o dzieło.

Biorąc pod uwagę powyższe, można się spodziewać, że w wyniku wstępnej analizy ryzyka do kontroli będą typowane szczególnie podmioty zawierające liczne umowy cywilnoprawne.

ZUSiK.pl