Czy jako osoba, która po raz pierwszy prowadzi działalność gospodarczą przysługują mi prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru składek nie niższej niż 30 % minimalnego wynagrodzenia z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, czy też powinienem opłacać składki na ubezpieczenia społeczne na zasadach ogólnych ? Nadmieniam, że jestem lekarzem, który w ramach indywidualnej praktyki lekarskiej wykonuje czynności na rzecz byłego pracodawcy, u którego wcześniej odbywał staż zawodowy niezbędny do zdobycia uprawnień do wykonywania zawodu.  

Stosownie do treści art. 18a ust 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru składek nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia przysługuje osobom, o których mowa w art. 8 ust.6 pkt 1 ustawy, tj. osobom prowadzącym działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Z kolei dyspozycja treści art. 18a ust.2 przywołanej ustawy wskazuje, iż powyższy przepis nie ma zastosowania do osób, które:

• prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;

• wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Celem powyższej regulacji jest umożliwienie obniżenia kosztów publicznoprawnych, do jakich poniesienia zobowiązani są przedsiębiorcy, a związanych z podjęciem pierwszej działalności gospodarczej (lub kolejnej po upływie 60 miesięcy kalendarzowych od zakończenia poprzedniej działalności) w okresie pierwszych 24 miesięcy jej prowadzenia, jednakże trzeba wyraźnie podkreślić, że uregulowanie zawarte w art. 18a ust 1 ww. ustawy stanowi wyjątek od ogólnej zasady i dlatego przepis ten powinien być interpretowany ściśle.

Należy jednak podkreślić, że wystarczy, aby zakres wykonywanej przez daną osobę działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy tylko w części pokrywał się z czynnościami wykonywanymi w ramach łączącego ją uprzednio z tym pracodawcą stosunku pracy, żeby osoba rozpoczynająca prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej nie miała prawa do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru składek nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Dopiero, gdy wykonywana praca w ramach prowadzonej działalności ma zupełnie inny charakter, niż zakres czynności wykonywanych w okresie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę - osoba prowadząca działalność może skorzystać z preferencyjnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Powyższe stanowisko zostało potwierdzone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2010 r., sygn. akt I UK 323/09, w którym sąd stwierdził, że dla spełnienia warunku wykonywania czynności wchodzących w zakres prowadzonej działalności wystarczającym jest realizowanie jakichkolwiek czynności, które były uprzednio wykonywane podczas świadczenia pracy na podstawie umowy o pracę.

Wyrok ten został wydany właśnie w sprawie dotyczącej lekarza prowadzącego indywidualną praktykę lekarską świadczącego swą pracę na rzecz zakładu opieki zdrowotnej, w którym odbywał staż i znajduje odniesienie do stanu faktycznego przedstawionego we wniosku.

W orzeczeniu tym wskazano bowiem, iż art. 18a kładzie nacisk na charakter czynności świadczonych w czasie zatrudnienia oraz w okresie prowadzenia swej działalności gospodarczej także na rzecz byłego pracodawcy. W przywołanym orzeczeniu sąd wskazał również, iż okoliczności, że stażysta realizując obowiązki pracownicze wykonuje pracę pod nadzorem i po konsultacji z opiekunem oraz posiada ograniczone prawo wykonywania zawodu pozostają bez znaczenia.

Sąd podkreślił, iż usługi w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego świadczone przez lekarza stomatologa prowadzącego indywidualną praktykę lekarską, jak i lekarza stomatologa stażysty na podstawie umowy o pracę należy kwalifikować zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j.: Dz. U. nr 136, poz. 857 ze zm.). Tym samym lekarz stomatolog prowadzący indywidualną praktykę nie świadczy innych usług z zakresu ochrony zdrowia od lekarza dentysty stażysty, jeżeli czynności podejmowane przez nich z zakresu ochrony zdrowia są tożsame.

Zgodnie z art.2 ww. ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty wykonywanie zawodu lekarza polega na udzieleniu przez osoby posiadające wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności badań stanu zdrowia, rozpoznawania chorób i zapobiegania im, leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu porad lekarskich, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich. W myśl art.50 ust. l ustawy lekarz może wykonywać indywidualną praktykę lekarską (...) po uzyskaniu wpisu (...) do rejestru indywidualnych praktyk lekarskich, zaś prowadzenie indywidualnej praktyki lekarskiej jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

W rejestrze dokonuje się wpisu dotyczącego określenia rodzaju prowadzonej działalności m.in. indywidualnej praktyki lekarskiej. Tym samym ustawa względem lekarzy i lekarzy stażystów różnicuje jedynie formy prawne wykonywania zawodu, prawo do podejmowania czynności medycznych lekarz uzyskuje już w momencie uzyskania dyplomu lekarza. Z kolei art. 15 ust.3b ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty potwierdza uprawnienie lekarza stażysty do wykonywania czynności z zakresu ochrony zdrowia w postaci: przedmiotowego i podmiotowego badania pacjenta oraz udzielania porad lekarskich po konsultacji z opiekunem, wydawania, po konsultacji 2 opiekunem, skierowań na badania laboratoryjne oraz inne badania diagnostyczne, z wyjątkiem badań wymagających metod diagnostycznych i leczniczych stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta: samodzielnego stosowania, na zlecenie opiekuna, metod diagnostycznych i leczniczych, których praktyczna umiejętność została potwierdzona przez opiekuna; wykonywania wspólnie z opiekunem zabiegów opresyjnych oraz wspólnie stosowania metod leczniczych i diagnostycznych objętych programem stażu; prowadzenia, pod nadzorem opiekuna, historii choroby i innej dokumentacji medycznej; udzielania informacji o stanie zdrowia pacjenta, po skonsultowaniu z opiekunem treści tych informacji; zlecania czynności pielęgnacyjnych; w stanach nagłych do doraźnego podania lub zlecenia podania pacjentowi leków, a jeżeli są to leki silnie lub bardzo silnie działające - po zasięgnięciu, w miarę możliwości, opinii jednego lekarza.

Sąd Najwyższy zauważa również dalej, iż zwrot „wykonywały w ramach stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej” z art,18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych należy odnieść do czynności zatrudnienia (obowiązków) powierzonych przez pracodawcę i wykonywanych faktycznie przez pracownika na konkretnym stanowisku pracy, a nie do wszystkich czynności jakie pracownik może wykonywać np.: z racji posiadanych przez niego kwalifikacji, bądź też do działań o takim samym lub podobnym charakterze. Tym samym usługi zdrowotne świadczone przez lekarza prowadzącego działalność gospodarczą w formie indywidualnej praktyki lekarskiej na rzecz podmiotu, w którym był zatrudniony jako stażysta, wyłączają możliwość preferencyjnego ustalenia wysokości składki na zasadach opisanych w art.l8a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wówczas, gdy usługi te odpowiadają czynnościom wykonywanym w ramach istniejącego stosunku pracy, a więc obowiązkom wynikającym z łączącej lekarza jako pracownika i zakład opieki zdrowotnej jako pracodawcę umowy o pracę.

Zgodnie z powyżej cytowanym wyrokiem Sądu Najwyższego, dopiero ustalenie, iż świadczone usługi na rzecz byłego pracodawcy, nie odpowiadają czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy, umożliwia skorzystanie z preferencyjnych składek na ubezpieczenia społeczne. Natomiast powoływanie się na brak samodzielności i niezależności, które co do zasady mają odróżniać czynności stażysty od czynności lekarza nie mogą być uznana za okoliczności uprawniające takiego przedsiębiorcę do skorzystania z prawa przewidzianego w art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Nie można bowiem utożsamiać zakresu obowiązków z wykonywaniem ich w sposób samodzielny lub pod kontrolą lub wespół z opiekunem.

Takie stanowisko zajął Zakład ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku w decyzji nr 187 z dnia 24 maja 2014 roku.

Serwis ZUSIK.pl